ساعت حدود چهار بعد از ظهر بود و خیابان شهید بهشتی در یكی از روزهای سرد هفته دوم اسفند، چندان هم شلوغ نبود. انتظار این بود كه مامور راهنمایی مستقر سر چهارراه با اختیاری كه برای تنظیم زمان چراغ دارد و معمولا هم در طول روز دائم با آن كلنجار می رود، به سرعت وارد عمل شده و چراغ قرمز را به زمان صفر برساند تا راه بر خودروهای امدادی گشوده شود.

صدای آژیرها نه كم می شد و نه قطع و شمارش معكوس چراغ قرمز به روال طبیعی اش عدد كم می كرد. از قیافه و چهره راننده های پشت چراغ قرمز هم می شد فهمید آنها نیز منتظر سبز شدن زود هنگام تر چراغ هستند، اما انگار تنها كسی كه صدای آژیر را آن روز نشنید، همان مامور سرچهارراه بود.

این روزها بعضی آدم های شهرمان، صدای آژیر خودروهای امدادی را كه خبر از حادثه ای شوم و حتی فاجعه دارند، نمی شنوند. این بعضی و برخی ها خودخواهانه به خودروهای امدادی و بویژه آتش نشانان راه نمی دهند. انگار باور ندارند كه هر آن ممكن است خود گرفتار حادثه ای شوند و انگار حادثه ای سراغ آنها نخواهد رفت، اما انتظار این است كه ماموران و دست اندركاران شهری بیشترین تلاش و تدابیر را برای گشوده ماندن مسیر حركت امدادگران بكاربندند و بیش از سایران صدای آژیرها را بشنوند.

** فقط 4 دقیقه

برای آتش نشانان و حتی سایر امدادگران، هر دقیقه به معنای فرصتی برای نجات یك جان است. آتش نشانان در كشورهای توسعه یافته و حتی در حال توسعه هر روزه تمرین های منظمی دارند تا استانداردهای خود را برای حضور در صحنه حادثه به حداقل برسانند. آنطور كه در گزارش های رسانه ای آمده است، این استانداردها، زمانی در دهه های 80 و 90 قرن بیستم حدود 8 دقیقه در برخی كلان شهرهای جهان بوده است ؛ دقایقی كه می تواند به مرگ و یا نجات یك انسان حادثه دیده و گرفتار بیانجامد. ركورد رسیدن به محل حادثه بویژه در كلان شهرهای جهان كه با معضل ترافیك روبه هستند، از اهمیت بیشتری برخوردار است و پایین بودن زمان رسیدن، نشان از ظرفیت های امدادی این كشورها دارد.

هم اكنون این ركورد در ایران، آنطور كه دكتر سید رضا خوش زاد مدیرعامل سازمان آتش نشانی تهران و حومه می گوید، در تهران بین 4 تا 5 دقیقه است. او به روزنامه نگارانی كه در اتاق كنفرانس محل كارش در خیابان میمنت ، پیرامون بررسی راههای تعامل رسانه ها با آتش نشانی و فرهنگ سازی در این حوزه با وی یك نشست هم اندیشی برگزار می كردند، با اطمینان گفت كه آتش نشانان تهرانی در 4 دقیقه به محل حادثه می رسند. 'همین حالا زنگ بزنید و آدرسی در همین حوالی را اعلام كنید و زمان بگیرید ، ببینید چند ثانیه بعد صدای آژیرها به صدا در می آیند.'

** ترافیك كلان شهرها ، معضل امدادگران

كار نیروهای امدادی، بویژه آتش نشانان، با یك معضل جدی و بزرگ به نام ترافیك در كلان شهرها روبه روست. از واقعیت هم نمی توان فرار كرد. ترافیك بیشترین آسیب ها را به سرمایه های كشور وارد می كند؛ اتلاف وقت، انرژی، انواع آلودگی ها و نیز كند كردن حركت شتابنده خودروهای امدادی در طول خیابان ها!

در كشورهای مختلف برای حل این معضل تدابیری اندیشیده اند. به عنوان مثال در برخی كشورها، مسیر ویژه تردد خودروهای امدادی در نظر گرفته اند. حالا در تهران اگرچه مسیر ویژه ای برای تردد این خودروها در نظر گرفته نشده، اما خودروهای امدادی معمولا از خطوط ویژه اتوبوس های شركت واحد استفاده می كنند. البته یكی از راههای حذف ترافیك از چرخه موانع موجود بر سر راه عملیات امدادی در تهران افزایش ایستگاههای آتش نشانی و ایجاد سایت های محلی است.

با اینحال به نظر می رسد هنوز لازم است تدابیر جدیدتر و ویژه تری اندیشیده شود، بخصوص اگر بخواهیم بر غول ترافیك، در چارچوب استاندارد 4 دقیقه ای همیشه غلبه داشته باشیم .

** شوخی هایی به قیمت جان آدم ها

مزاحمت های تلفنی معمولا آسیب های مختلفی در روابط و تعاملات اجتماعی تحمیل می كند. شاید بتوان آن را یك پارازیت در ارتباطات انسانی توصیف كرد.

حالا هم بخشی از زنگ هایی كه در ستادهای آتش نشانی به صدا در می آیند ، مربوط به مزاحمین تلفنی است. آتش نشانان می گویند بخشی از وقت، انرژی و برنامه و امكانات آتش نشانی صرف مزاحمت ها و عدم آگاهی عمومی نسبت به این رفتار ناهنجار شده و تلف می شود.

مساله به حدی جدی است كه در دو سال گذشته صدای خیلی از مسوولان آتش نشانی در شهرهای مختلف كشور را در آورده است. رییس وقت سازمان آتش نشانی شهر تهران سال گذشته خبر داده بود كه صدای زنگ تلفن در آتش نشانی روزانه بیش از هفت هزار بار به صدا در آمده كه از این تعداد حدود پنج هزار تماس مربوط به مزاحمین بوده است.

مدیرعامل آتش نشانی یاسوج ، مركز استان كوچك كهكیلویه و بویراحمد نیز گفته كه در چهار ماهه اول سال گذشته از 20 هزار و 500 تلفن زده شده به آتش نشانی این شهر، 19 هزار و 120 مورد دروغ بوده است.

بیرجند ، مركز استان خراسان جنوبی نیز یكی از شهرهایی است كه از آفت مزاحمت ها رنج می برد. اینطور كه گزارش شده، در بیرجند هم از حدود 24 هزار و 500 تماس گرفته شده ، 22 هزار و 800 مورد مزاحمت بوده است.

واقعیت اینكه برخی ها برای تفرج و سرگرمی و شوخی ، با آتش نشانی تماس گرفته و خبری دروغین از یك حادثه خیالی می دهند. این بعضی ها یا از سر ناآگاهی یا بیماری روانی دست به این كارها می زنند و مسوولان و مدیران آتش نشانی از رسانه ها انتظار دارند در این خصوص وارد صحنه شده و برای اصلاح این رفتار غیر منطقی بعضی ها كه یك ناهنجاری بدخیم محسوب می شود، وارد عمل شوند.

راستی رسانه ها چگونه باید به بعضی افراد جامعه تفهیم كنند كه كارشان یك جرم بزرگ و یك گناه نابخشودنی است؟ چگونه می توان فهماند كه اگر كسی به خاطر این شوخی تلخ و سیاه جان خود را از دست بدهد، او هم شریك است؛ حتی می تواند قاتل محسوب شود.

** كنجاوی و ایثار و دردسر

حس نوع دوستی، ایثار ، تعاون و كمك رسانی به آسیب دیده ها و در كنار آن حس كنجكاوی شدید ما ایرانی ها، اكنون به یك دردسر بزرگ برای نیروهای امدادی تبدیل شده است.

برخی ها برای كمك می شتابند و جلوی دست و پای ماموران می افتند و بعضی هم با موبایل هایشان سرگرم عكاسی و فیلمبرداری از صحنه یك حادثه تلخ هستند.

راستی جدیدترین كاریكاتوری را كه این روزها در فضای مجازی دست به دست شده و تصویرگر حالات و رفتار این روزهای ما ایرانی هاست، دیده اید؟ 'غریقی را نشان می دهد كه دست هایش از آب دریا به نشانه كمك بیرون است و انبوه آدم هایی كه با موبایل سرگرم گرفتن عكس و فیلم هستند!

به هرحال اینطور به نظر می رسد كه برای رفع مشكلات و اصلاح رفتارهایی كه عامل تاخیری در عملیات امدادی می شود، در كنار تمهیدات و برنامه های جدید و نیز به روز شدن فعالیت ها و استفاده از امكانات مدرن، نیازمند یك فرهنگ سازی جدی و با برنامه هستیم.

گویا، آتش نشانی و دیگر نهادهای امدادی حالا حالا در بحث فرهنگ سازی كار دارند. مساله به همین سادگی نیست. هنوز خیلی ها هستند كه با ماهیت كار امدادی و یا آتش نشانان آشنا نیستند. هنوز خیلی ها در مواقع اضطرار به شماره های دیگر زنگ می زنند. هنوز هستند كسانی كه شماره 125 را نمی شناسند.

1770 //